Zübük sözcüğü esasında “Zeybek” sözcüğünden türemiştir. Gerçekte dilimizde böyle bir sözcük yoktu, ta ki rahmetli Aziz Nesin’in Bindokuzyüzaltmışbir yılında yazdığı romana kadar.

Zübük Tanımı

Halk arasında “Çıkarcı, menfaatperest, kendini ziyadesiyle öven, beleşçi” gibi sıfatları bir arada toplayan bir deyimdir. Her ne kadar herkes menfaatçi ise de zübük olabilmek için birçok özelliğe sahip olmak gerekir.

Bir insanın zübük sıfatına sahip olabilmesi için kendi çıkarı için her yolu mübâh sayan bir zat olması gerekir. Aynı zamanda ağzının çok iyi lâf yapması ve bir ayak üzerinde aynı anda kırk değişik yalan söyleyebilmesi ve bu yalanların gerçekliğine önce kendisinin inanması ve tabi ki söylediği yalanların gerçeklerde bir yerden teğet geçmesi şarttır.

Zübüklük Özellikleri

Bu kısımda yukarıda kısaca anlattığım özelliklerini açıklayacağım. Ne de olsa herkes kolay kolay zübük olamaz.

1- Çıkarcılık

Zübüklük için en önemli özellik kendi çıkarını korumak ve başkalarından kendisine kallavi bir çıkar sağlamaktır. Böyle şahıslar çevremizde ve arkadaşlarımız arasında bile bulunabilir. Cebinde beş kuruş parası ve sabit birer geliri bile olmamasına rağmen sizlerden gelip borç para isteyebilir veya sizinle bir yere gitmek isteyebilir. Ancak borcunun vadesi geldiği gün borçlarını ödemesini sürekli yalanlarla geciktirirler veya gittiğiniz yerde en pahalı yemekleri söylerler ve yüklü bir hesabı sizin ödemenizi beklerler. Hiç bir durumda empati yapmazlar.

Genellikle arkadaşlıkları da sahtedir, sadece sizden bir çıkarı varsa veya size herhangi bir işi düşmüşse arar hâlinizi hatrınızı sorar, genel zamanlarda siz onu ararsanız çoğunlukla ulaşamazsınız, ya meşguldür ya da çıkarına göre bir başkasını dolandırmanın peşindedir. Bu yüzden zübüklük sıfatındaki kişi genelde sizin aramalarınıza geri dönmez.

Eğer geçerli bir mazereti yoksa sizi aradığı zaman kesin sizi dolandırmanın peşine düşmüştür, bu yüzden zübüklüğünden şüphe duyduğunuz şahsın aramalarına karşı dikkâtli olmanız menfaatiniz icabıdır.

2- Yalancılık

Esasında tam olarak yalancı olduğunu söyleyemeyiz, çünkü söyledikleri aslında gerçeğin kendi çıkarına göre değiştirilmiş ve çarpıtılmış biçimidir. Şöyle ki, bahsettiği hadise aslında vukua avdet etmiştir, ancak sizlere anlattığı biçimde değil de kendi çıkarını koruyacak ve menfaatine uygun bir şekilde çarpıtarak anlatacaktır.

Altıncı hissi genelde çok güçlü olması sayesinde kendisine gelebilecek zararlı davranışları da bir şekilde savuşturur.

Yine de bütün bunlara rağmen tek ayak üzerinde en az kırk değişik cümle söyleyecektir, ancak bu kırk cümleden otuzbeşi yalandır.

3- Konuşma Tarzı

Zübüklük sıfatına sahip olan kişinin ağzının çok iyi lâf yapması gerekir, kelime hazinesi çok ama çok fazladır. Çoğunlukla yaptığı kelime oyunlarıyla sizleri çok güzel bir şekilde kandırır.

Bir genel tâbir vardır:
İyi bir konuşma konuşanın doğru söylediğini kanıtlayabildiği konuşma değildir. İyi bir konuşma konuşanın yalan söylediğinin ispat edilemediği bir konuşmadır.

Bu itibarla öyle şeyleri öyle zamanlarda söyler ki söylenenlerin gerçekliğini araştırmaya zaman ve imkân bulamadığınız için söylediği çarpıtılmış gerçeğin doğurduğu yalanın oltasına yakalanabilirsiniz.

Aslında zübüklerin konuşma tarzı çok güzeldir ama söyledikleri genel olarak içi boştur, iki kere ikinin dört ettiğini değil de üç veya beş ettiğine sizi inandırabilecek meziyete sahiptir.

4- Kendini Övme

Genellikle kalabalık ağızla konuştuğu zamanlar kendisini ön plâna çok fazla çıkartır, kendisini dünyanın en iyi insanı gibi tanıtır. Örneğin üçüncü bir şahıs zübüğün yanında sizin hakkınızda ileri geri konuşmuştur veya size kötü bir şey yapmayı plânlamaktadır, ancak zübüklük sıfatına sahip olan kişi size hainliği engellediğinden bahseder. Ancak gerçekte ya böyle bir şey olmamıştır ya da ortada fol yoktur ve folluk olmadığı için yumurta da yoktur. Çoğunlukla öyle bir zamanda çarpıtılmış şekilde olayı anlatır ki gerçekliğini sorgulayamayacağınız için zübük sıfatlı şahsın dünyanın en saf ve temiz kişisi olduğuna inanmak zorunda kalabilirsiniz.

Sonuç

Bütün bunların sonucunda aslında hepimizin içinde biraz zübüklük mevcuttur, ancak dürüst insanlar her zaman kendi çıkarlarını korumaz ve arkadaşlıklara değer verirler.

Atalarımızın eskilerde kalmış bir sözü vardır:
İt kağnı gölgesinde yürür de o gölgeyi kendi gölgesi sanırmış.
Nasıl güneş balçıkla sıvanmıyorsa zübüklük de bir yerden kendisini ele verecektir.