Ebru Sanatı emeğin, sabrın, olgunluğun sanatıdır. Batıda ‘Türk Kâğıdı’ veya ‘Türk Mermer kâğıdı’ olarak anılan bu sanat kağıt bezeme sanatlarından en popüler olanıdır. Günümüzde hem profesyonel olarak hem hobi amaçlı olarak yapılan Ebru, adeta renklerin şenliğidir.

Peki Ebru Sanatı Nedir?

Ebru sanatı nedir diye sorulduğunda verilebilecek en kestirme cevap; ‘kullanılan çeşitli malzemeler ve tekniklerle su yüzeyinde desenler oluşturmak ve bunları kağıda aktarmaktır’ cevabı olacaktır. Ebru isminin farsçada “bulut” anlamına gelen ‘’ebr’’ sözcüğünden türetildiği düşünülmektedir. Bu sanat kendi içinde ‘’gelenekli ebru’’ ve ‘’çiçekli ebru’’ olarak iki farklı gruba ayrılır. Gelenekli ebrunun içinde de yine birçok farklı tür vardır.

İnsanı renklerle tamamen bütünleştiren Ebru bu sanatla ilgilenenleri bambaşka bir dünyaya götürmektedir. Bu sanatın icracısına ebruzen denir. En eski ebruzen olarak kabul edilen kişi ebru yapım tekniklerini anlatan bir kaynakta ismi geçen Şebek lakabıyla anılan Mehmed Efendi’dir.

Ebru Sanatı Tarihi

Ebru Sanat tarihi çok net olarak bilinmemektedir. Bazı kaynaklar 13. yüzyılda Semerkant ve Türkistan’da, bazıları 14. yüzyılda ise İran’ın doğusunda bulunan Herat bölgesinde bu sanatın var olduğunu ve ticaret yollarıyla doğudan batıya doğru yayıldığını düşündürmektedir. Bu noktada yapılış tarihi bilinen en eski kaynak dikkate alınmakta ve ebrunun ilk görüldüğü tarih 1447 yılı olarak kabul edilmektedir.

Bu ebru örneği Topkapı Sarayı’nda bulunmaktadır. Özellikle Osmanlı döneminde Ebru Sanatı çok fazla icra edilmiştir. Osmanlı Devleti ebruyu, hem estetik görünüm adına hem de resmi yazışmalar ve devlet belgelerinde tahribatı engellemek amacıyla kullanmıştır. Günümüzde de kağıt paralar, senet ve çekler üzerinde bulunan desenler bu mantığa dayanmaktadır.

[irp posts=”6352″ name=”Sokak Sanatı ve Graffiti”]

Ebru Sanatı Malzemeleri

Ebru Sanatı Malzemeleri yalnızca bu sanata özgü bir takım araç-gereçlerden oluşmaktadır. Bu araç gereçler ayrı ayrı edinilebileceği gibi günümüzde Ebru Seti adı altında toplu olarak da satılmaktadır. Dilerseniz bu setlerden alarak ebru yapmaya başlayabilirsiniz. Gelelim ebruda kullanılan malzemeler nelerdir sorusunun cevabına.

Ebru Teknesi

Ebru Teknesi galvanizli saç, cam, alüminyum veya paslanmaz krom nikel malzemeden üretilen bir kaptır. Genel olarak Ebru için 35X50X5 cm boyutlarındaki kaplar tercih edilir.

Ebru Kıvam Arttırıcı

Ebru kıvam arttırıcı uygulamada kullanılan suyun kıvamını yoğunlaştırmak için kullanılan bir malzemedir. Bu işlem için genel olarak ‘kitre’ tercih edilse de denizkadayıfı, sahlep ve keten tohumu da kullanılmaktadır.

Ebru Tarağı

Ebru tarağı yaklaşık 5 cm uzunluğundaki tellerin tahta bir plakaya belli bir düzene bağlı kalarak sabitlenmesinden elde edilmiş alettir. Farklı bir ebru tekniği olan taraklı ebru yapılırken kullanılır.

Ebru Boyası

Ebru boyası asit veya kazein içermeyen ve suda çözülmeyen bir boya türüdür. Toprak boya olarak adlandırılırlar fakat bitkilerden üretilmiş olanları da vardır. Daha çok doğal boyaların Ebru için tercih edilmesinin nedeni katkısız olmaları ve renklerini uzun süre koruyabilmeleridir.

Ebru Fırçası

Ebru fırçası at kılından yapılan, boyayı tekne yüzeyine serpmek için kullanılan malzemedir. Bu fırçalarda gövde olarak çoğunlukla gül ağacı kullanılmaktadır. Geleneğe göre her icracı kendi fırçasını kendisi yapmalıdır. Fakat günümüzde bu fırçalar hazır olarak satıldığından kolay ulaşılabilir bir hale gelmiştir.

Ebru Kurutma Sehpası

Ebru kurutma sehpası ebru çalışmasının aktarıldığı kağıdın kurutulduğu stanttır. Genellikle 55X75 cm ebatlarında olanları tercih edilir.

Ebru Kağıdı

Ebru kağıdı ebru için özel olarak imal edilen emiciliği yüksek, asitsiz, el yapımı bir kağıt türüdür. Fakat az bulunması ve fiyatının yüksek olması sebebiyle Ebru yapımında herhangi bir parlak olmayan, yüzeyi laksız kağıtta kullanılabilmektedir.

Deste-Seng

Deste-Seng mermerden yapılmış ağır bir malzemedir. Ebru boyalarını ufalayarak kullanıma hazır pürüzsüz bir hale getirmek amacıyla kullanılır.

Spatula

Spatula boya ezerken sıçrayan malzemeyi toparlamak ve teknede bulunan suyu karıştırmak amacıyla kullanılır.

Damlalık-Pipet

Damlalık-Pipet boyayı kıvama getirmek için içine katılan su, neft ve öd gibi maddeleri damlatmak için kullanılır.

Sığır Ödü

Sığır ödü boyanın dibe çökmesini engelleyerek doğru yayılmasını sağlamak amacıyla ebru boyasına katılır. Sarı renktedir ve ağır bir kokusu vardır.

Biz

Biz çapı 0,5 mm ile 8 mm arasında değişen, oval uçlu, paslanmaz çelikten üretilmiş ağaç saplı bir alettir. Ebru Sanatı yapıldığı esnada tekneye boya damlatırken ve boyayı şekillendirirken kullanıldığı gibi gel-git, çiçek ve hatib yapmak için de kullanılır.

Neft-Terebentin

Neft-Terebentin toz sebebiyle meydana gelen hataların görünmemesi için ebru boyasına karıştırılan bir maddedir.

[irp posts=”11289″ name=” Renklerin Gücü Diye Birşey Var Mı?”]

Ebru Sanatı Yapımı

Ebru yapımı ön hazırlık ve yoğun emek gerektiren bir iştir. Öncelikle ebru boyasının hazırlanması gerekir. Bu da oldukça fazla zaman alan bir süreçtir. Belli başlı işlemlerden sonra boyanın tam anlamıyla kullanıma hazır hale gelmesi 15 gün ile 30 gün arasında değişmektedir. Fakat günümüzde hazır ebru boyaları oldukça yaygın hale gelmiştir. Bu sebeple boya hazırlama adımının atlanması icracılara zaman kazandırmaktadır. Şimdi isterseniz gelelim ebru yapımına.

İlk olarak ebru uygulamasının yapılacağı suyun hazırlanması gerekiyor. Bunun için su/kitre oranı 100/1 olarak şekilde kitreli su yapılarak bir gece boyunca bekletilmelidir. Ertesi gün kitreyle bekletilmiş su bir bez yardımıyla süzerek ebru teknesine alınır. Boyalar boyutlarına göre ayrılmış kaplara alınarak içlerine öd ilave edilir. Öd miktarı boyanın yayılma oranını etkilemektedir.

Öd miktarı arttıkça boyanın suda yayılma oranı da artacaktır. Bu sebeple ebru yapılırken ilk önce kullanılacak boyaya en az miktarda öd konur. Boyaların açılmasına olanak sağlamak ve dibe batmasının önüne geçmek için 2. ve 3. sıradaki boyalara daha fazla öd eklenmelidir. Boyaların içine konacağı kapların sıralamanın karıştırılmaması açısından farklı ebatlarda olması önemlidir. Sıradaki adım Ebru yapımındaki en keyifli kısmıdır.

Renklerin ve desenlerin içinde kaybolma zamanıdır artık… Hayal edilen renk ve desenlere ulaşarak çalışma noktalandığında bir sonraki adıma geçilebilir. Biten çalışmanın kağıda aktarılabilmesi için ebru kağıdı kağıt hava boşluğu kalmayacak şekilde dikkatli bir şekilde teknedeki suya yatırılır. Yaklaşık 10-15 saniye beklenilmesi yeterli olacaktır. Bu süre zarfında desenler kağıda geçecektir. Bu aşamada kağıt uçlarından tutularak yavaşça öne doğru çekilerek tekneden çıkartılır ve kurutmaya alınır. Son aşama ise kağıdın mührelenmesidir. Kuruyan kağıt ‘mühre’ adı verilen el presiyle düzeltilerek yüzeyi parlatıldıktan sonra eser artık tamamlanmıştır.

Ebru Sanatı İcracısı Nasıl Olunur?

Artık ebruya dair birçok teorik bilgiye sahipsiniz. Ama ben bu işi daha da ilerletmek, tam anlamıyla Ebru ustası olmak istiyorum diyorsanız günümüzde ebru dersleri veren birçok kurs mevcut. Kendinize uygun olan bir ebru sanatı kursu seçerek ebruyu öğrenmeye başlayabilirsiniz. Şayet bir kursa gidecek zamanınız yoksa evde kendi kendinize internet üzerinden ders videoları izleyerek ve ebru ile ilgili makaleler okuyarak da ebru yapmayı öğrenmeniz mümkün.

Ayrıca yine internet üzerinde ebru sanatı oyunu adı altında ebru sanatını oynatarak öğreten birçok uygulama bulunuyor. İster evde kendi imkanlarınızla ister profesyonel yardım alarak son derece estetik ebru çalışmaları yapabilirsiniz. Bu çalışmalarla duvarlarınızı süsleyebilir, hatta çeşitli objeleri kaplamakta bile kullanabilirsiniz. Sizlere daha şimdiden bol keyifli çalışmalar ve bir Ebru Sanat icracısı olma yolunda başarılar diliyoruz.