Jean Piaget 1896-1980 yılları arasında yaşamış İsviçreli bir filozof ve psikologdu. Hayatı boyunca tek amacı, insanların nasıl bilgi yarattığını öğrenmek istemesiydi. Piaget’in çabaları ve çalışmaları genetik epistemoloji (bilginin biyolojik temelleri) disiplinini kurdu ve öğretmenlerin eğitim süreci ile ilişkili analizler ve çalışmalar gerçekleştirerek, bilginin öğrencilere öğretilme şeklinin nasıl olduğu hakkında bir çerçeve oluşturdu.

Piaget’in 1936 yılında savunduğu bilişsel gelişim teorisi, yeni yürümeye başlayan bir çocuğun gezegenin zihinsel bir modelini nasıl inşa ettiğini açıklar. Zekanın zor ve hızlı bir özellik olduğu düşüncesine katılmıyor ve bilişsel gelişimi biyolojik olgunlaşma ve çevre ile etkileşim sayesinde oluşan bir süreç olarak görüyordu.

Piaget, bilişsel gelişimin bilimsel bir çalışmasını oluşturan ilk psikologdu. Onun katkıları arasında çocuk bilişsel gelişiminin bir sahne teorisi, çocuklarda bilişin ayrıntılı gözlemsel çalışmaları ve farklı bilişsel yetenekleri ortaya çıkarmak için bir dizi basit ama ustaca testler bulunmaktadır.

Piaget’in denemek istediği şey, çocukların I.Q’larını nasıl derecelendireceğin önemi kadar problemleri ne kadar iyi sayabileceği, heceleyebileceği veya çözebileceği değildi. Daha çok merak ettiği şey, tıpkı sayı, zaman, nicelik, nedensellik, adalet gibi temel kavramların ortaya çıkma biçimiydi.

Piaget’in çalışmalarını ortaya koymadan önce, psikolojideki yaygın fikir çocukların yetişkinlerden daha az yetkin düşündükleriydi. Ancak Piaget, küçük çocukların yetişkinlere kıyasla çarpıcı bir şekilde farklı şekillerde düşündüklerini gösterdi.

Piaget’e göre çocuklar, sonraki tüm öğrenme ve bilgilerin dayandığı gerçekten temel bir zihinsel yapı (genetik olarak kalıtsal ve evrimleşmiş) ile doğarlar.

Piaget’in Teorisi Diğerlerinden Farklı Şekillerle Ayrılır:

·         Hayat boyu öğrenenlerin yerine çocuklar ile ilgilenir

·         Kendinden öğrenme yerine gelişime odaklanır, bu nedenle veri veya belirli davranışların öğrenilmesini ele almaz.

·         Davranışların, kavramların, fikirlerin vb. Sayı ve karmaşıklığındaki kademeli artış yerine, nitel farklılıklarla işaretlenmiş ayrı gelişim aşamalarını önerir.

Fikrin amacı, önce bebeğin, sonra çocuğun hipotezler kullanarak akıl yürütebilen ve düşünebilen bir özel kişiye dönüştüğü mekanizmaları ve süreçleri aydınlatmaktır.
Piaget’e göre, bilişsel gelişim biyolojik olarak olgunlaşma ve çevresel faktörlerin bir deneyimi olarak zihinsel evrelerin aşamalı olarak yeniden biçimlenmesidir. Çocuklar etraflarındaki gezegeni anlarlar, sonra zaten bildikleri ve çevrelerinde keşfettikleri arasında tutarsızlıklar yaşarlar.

Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı

Piaget’in Bilişsel Gelişim Teorisinin Üç Temel Bileşeni Var:

·         Şemalar

·         Bilginin yapı taşları.

·         Bir aşamadan farklı bir aşamaya (denge, asimilasyon ve yerleşim) geçişi sağlayan adaptasyon süreçleri.

Şemalar:
Şemalar, öğrenme dönemlerinde bir tür bilişsel modellemelerin yapı taşlarını oluşturur. Muhtemelen dünyanızın zihinsel bir modeline sahip değilseniz, nasıl olabileceğini hayal edin. Geçmiş deneyimlerinizden bu kadar çok veri kullanmaya veya gelecekteki eylemleri planlamaya hazır olmayacağınız anlamına gelebilir.

Piaget 1952 yılında bir şemayı şöyle tanımladı:
‘sıkı bir şekilde birbirine bağlanan ve çekirdek bir anlam ile yönetilen bileşen eylemlerine sahip olan birleşik, tekrarlanabilir bir eylem dizisi.’

Daha basit bir ifadeyle Piaget, şemaya, akıllı davranışın, bilginin nasıl organize edileceğinin temel yapı taşı adını verdi. Aslında, şemaları, nesneler, eylemler ve soyut (yani teorik) kavramlar dahil olmak üzere her biri gezegenin bir yönüyle ilgili olan “veri birimleri” olarak düşünmek yararlıdır.

Piaget, bir bireyin zihinsel süreçlerinin olayı hakkında konuştuğunda, bir bireyin öğrendiği şemanın sayısı ve karmaşıklığı içindeki artışlarla ilgiliydi. Bir çocuğun mevcut şemaları, çevresinde algılayabildiği şeyleri açıklayabildiğinde, bunun bir denge durumunda, yani bilişsel (yani zihinsel) bir denge durumunda olduğu söylenir.

Piaget, şemaların bilişsel gelişim aşamasındaki değerini vurgulamıştır. Şema genellikle hem bilmek hem de durumları yanıtlamak için kullandığımız, gezegenin birbiriyle bağlantılı zihinsel temsillerinden oluşan bir grup olarak tanımlanır. Fikir şu ki, bu zihinsel gösterimleri saklıyor ve gerektiğinde uyguluyoruz.

Örneğin, bir bireyin bir restoran sırasında yemek satın almakla ilgili bir şemaya ihtiyacı olabilir. Şema, bir menüyü izlemeyi, yemek sipariş etmeyi, yemek yemeyi ve faturayı ödemeyi içeren depolanmış bir davranış modeli olabilir. Bu genellikle ‘komut dosyası’ adı verilen bir tür şema örneğidir. Ne zaman bir lokantada olurlarsa olsunlar, bu şemayı bellekten alırlar ve uygularlar.

Piaget, yeni doğan bebeklerin çok sayıda doğuştan şemaya sahip olduğuna inanıyordu -ihtiyaç duymadan önce bile gezegeni deneyimlemek için birçok fırsata sahipti. Bu yeni doğan şemaları doğuştan gelen reflekslerin altında yatan bilişsel yapılardır. Bu refleksler genetik olarak bize programlanmıştır.

Örneğin, bebeklerin dudaklarına dokunan bir şey tarafından tetiklenen bebeğin bir emme refleksi vardır. Bir bebek bir meme ucu, bir yorgan veya bir bireyin parmağını emer. Piaget, bu nedenle, bebeğin bir ’emme şeması’ içerdiğini varsaydı.
Benzer şekilde, bir bebeğin avucuna bir şey dokunduğunda ortaya çıkan kavrama refleksi veya bebeğin başını yanağına dokunan bir şeye doğru çevireceği refleks, doğuştan gelen şemalardır. Bir çıngırak sallamak, kavrama ve sallama olmak üzere iki şemanın karışımı olarak anlatılabilir.

Piaget’in 4 Bilişsel Gelişim Evresi

Jean Piaget’in bilişsel gelişim teorisi, çocukların zihinsel gelişimin dört farklı aşamadan geçerek çocuk düşüncesinin artan karmaşıklığını yansıttığını göstermektedir.

Teorisi, çocukların nesne kalıcılığı, sayı, kategorizasyon, miktar, nedensellik ve adalet gibi temel kavramlar hakkında nasıl bilgi edindiklerini anlamaya odaklanmaktadır. Bu yüzden çalışmaları aşamasında bilişsel gelişim kuramını ortaya koydu ve bu kuramın aşamalarını belirli nedenlere yatırarak 4 adımda tanımladı. Bu evre kişilik gelişim evreleri olarak da tanımlanır.

Piaget’in bilişsel gelişiminin dört aşaması şunları içerir:

1. Sensorimotor – Sensör Motor Gelişim: 18-24 aylık doğum.

2. Preoperasyonel- İşlem Öncesi Gelişim: Bebeklik döneminde (7 yaş) yürümeye başlayan çocuk (18-24 ay).

3. Somut Operasyonel Gelişim: 7-11 yaş arası.

4. Biçimsel operasyonel Gelişim: Ergenlikten Yetişkinliğe

Her çocuk bu sırayla aşamalardan geçer ve çocuğun gelişimi biyolojik olgunlaşma ve çevre etkileşimi ile belirlenir. Çoğu zaman hiçbir aşama ihmal edilmese de çocukların aşamalar boyunca ilerleme hızlarında bireysel farklılıklar vardır ve bazıları asla sonraki aşamalara ulaşamayabilir. Piaget, belirli bir aşamada belirli bir yaşta ulaşıldığını iddia etmemiştir- aşamaların açıklamaları genellikle tipik çocuğun her aşamaya ulaşacağı yaşın bir işaretini içerir.

Sensör Motor Evresi

Bu evre doğumdan 2 yaşına kadar olan dönemi kapsar. Bu evredeki asıl başarı nesne kalıcılığıdır. Örneğin bir nesnenin gizli olsa bile hala var olduğunu bilmek. Nesnenin zihinsel bir temsilini (yani bir şema) oluşturma yeteneğini gerektirir.

İşlem Öncesi Evresi

Bu evre ise 2 – 7 yaş aralığını kapsayan dönemdir. Bu aşamada küçük çocuklar bir şeyleri sembolik olarak düşünebilirler. Bu, bir şeyi- bir kelimeyi ya da bir nesneyi- kendinden başka bir şeyi ifade etme yeteneği olarak anlaşılabilir.

Somut İşleme Evresi

Bu dönem 7 ile 11 yaş aralığını kapsamaktadır. Piaget, somut işleme gelişim aşamasını çocuğun bilişsel gelişimi için önemli bir dönüm noktası olarak görüyor, çünkü mantıksal veya işlemsel düşüncenin başlangıcını gösterir. Bu, çocuğun bir şeyleri içsel olarak kafasında canlandırabileceği anlamına gelir. Gerçek dünyada fiziksel olarak denemek yerine zihninde planlayabilir.

Biçimsel Operasyonel Gelişim Evresi

Biçimsel operasyonel gelişim evresi 11 yaş ve sonraki yaşlar dönemini kapsar. Bu süre zarfında insanlar soyut kavramları düşünme ve hipotezleri mantıksal olarak test etme yeteneğini geliştirirler.

Eğitim Psikolojisi Üzerindeki Etkileri

İlginizi Çekebilir: Stressiz Bir Yaşam İçin Hayır Deme Sanatı (7 Adımda İnceledik)

Piaget, teorisini açıkça eğitimle ilişkilendirmedi, ancak daha sonraki araştırmacılar Piaget’in teorisinin özelliklerinin öğretme ve öğrenmeye nasıl uygulanabileceğini hakkında çalışmalar gerçekleştirdiler. Piaget, eğitim politikası ve öğretim uygulamalarının geliştirilmesinde son derece etkili olmuştur. Örneğin, 1966’da Birleşik Krallık hükümeti tarafından ilköğretimin gözden geçirilmesi Piaget’in teorilerine dayanıyordu. Keşif yaparak öğrenmek çocukların en aktif olduğu öğrenme yoludur. Bu sayede öğrendikleri bilgiler ile de fikri çıkarımlar yapabilmektedirler. Bu da ilkokul müfredatının değiştirilmesinin ana sebeplerinden biri olmuştur.

Sınıf içinde öğrenme, öğrenci merkezli olmalı ve aktif keşif öğrenme yoluyla gerçekleştirilmelidir. Öğretmenin rolü, doğrudan öğrenimden ziyade öğrenmeyi kolaylaştırmaktır. Bu nedenle, öğretmenler sınıf içinde aşağıdakileri teşvik etmelidir:

·         Öğrenme sürecine odaklanmak

·         Yeniden keşfetmeyi veya yeniden yapılandırmayı gerektiren zamanlarda aktif yöntemler kullanmak.

·         Ortak faaliyetlerin yanı sıra bireysel aktiviteleri de kullanmak, böylece çocuklar birbirlerinden öğrenebilirler.

·         Çocuğun gelişim düzeyini değerlendirerek, uygun görevler ayarlamak.

Bu tür olaylara benzer şekilde eğitimde karşılaşılan sorunlar için birçok yöntem ve tasarımlar Piaget’in teorilerinden esinlenilerek çalışmalar yapılmıştır. Ancak Piaget kesinlikle ile eğitim alanı ile açıkça ilgilenmiyordu. Bu çalışmalar sonucunda eğitim modelleri ve süreçleri bazı ülkelerce restore edilmiş olduğu görülebilir.