Öğrenilmiş çaresizlik, Türkiye’de yaşayan insanların, belirginleşmiş tipik özelliklerindendir. Daha okul öncesi dönemden beynimize kazınan baskıcı yönetimin hafızamızda yer etmesiyle,  neredeyse ölene kadar bizimle gelir. Onunla olmaktan hiç gocunmadığımız, hatta kendimizden de ayıramadığımız karakteristik huyumuzdur öğrenilmiş çaresizlik.

Öğrenilmiş- Edinilmiş Çaresizlik Nedir

Karşısına çıkan sorunların üstesinden gelmek adına, elinden gelen çabayı göstermemesi anlamına gelir. Kişi çocukluk döneminden bugüne kadar ne kadar olumsuz şey yaşayıp gördüyse kendisine bunu referans belirler ve buna benzer ya da benzemeyen herhangi bir durumda nasılsa sonucun başarısız olacağını, denemeye ya da başarmak adına çaba sarf etmeye gerek olmadığını düşünür. Toplum ruh sağlığına bakıldığında bu durum çok ciddi tehlike arz etmektedir.

Bu tarz kişiler gerek iş hayatında, gerek sosyal hayatında otoritesi kuvvetli kişilerce ezilmeye, baskı altında yönetilmeye mahkûm olur. Özgüven yerlerdedir, hiçbir işe adım atmak için cesareti yoktur. Yanlış da olsa yapılmış bir işi düzeltmek yerine kabul eder.

“Kader”, “takdir-i iahi”,  “nasibimiz böyleymiş” gibi savunma cümleleri de tipik ifade şekilleridir. Aslında buna kendileri sebep olur. Bu durum aynı zamanda ülkelerin ve beraberinde toplumların kalkınmasına en büyük engeldir. Çünkü her şey  zihinde başlar zihinde biter.

Bireyin zihninde zaten başarısızım imajı varsa, toplumun geneline de bu anlayış hâkim olur.

Böyle bir toplumu yönetmek ve çökertmek oldukça kolay olacaktır.

Öğrenilmiş Çaresizlik Örnekleri

Türk toplumunda eğitim Sistemimiz başta olmak üzere tarım, ticaret, ekonomi, ev hanımlarının yaptığı en basit işler dâhil bu çaresizliğe örnek birçok tavır ortaya çıkabilir.

Toplumumuzda ev hanımıysan ev hanımı olursun. Ev hanımı olan kişi sanki başka bir beceriye sahip olamazmış gibi, kadın kendinde o cesareti asla göremez bulamaz da.

Eğer bir öğrenci isen çok zeki olsan dahi diğer öğrenciler gibi ders dinlersin. O zekâyı kullanıp yeni bir şeyler icat ederek kendini ve toplumu geliştirmek senin işin olamaz. Sen ne yapabilirsin ki?  En zor problemleri sadece sınıfın en zekisi çözebilir. Sen hiç matematikten 4 bile almamışsın ki (İMKÂNSIZ) …

Kadınlar iyi şoför olamaz. Araba kullanmak erkek işidir. Erkeklerin genlerinde var.

Para parayı çeker. Sen doğuştan zengin değilsen sonradan olamazsın. Zengin olmak için mayan olmalı. Parayı bulmaya çalışırken sağlığını kaybedersin.

İşte aşamadığımız öğrenilmiş çaresizliklere bir kaç örnek.

Oysa hepimiz her şeyin en iyisini yapabilir, yeni fikirler üretebiliriz. Bu rolleri bize kim biçmiş? Bu rolleri kabullenmek zorunda mıyız?

Bu öğrenilmiş çaresizliklerimiz kimlerin işine yarar?                                                     

Yöneticiler Açısından Önemi

Toplumun beynini ele geçirmiş bu mekanizma yöneticiler tarafından gayet bilinçli şekilde kullanılır ve kişiler adeta sömürülür. Baskı altına alınan kişilere ( bu baskıyı sonuna kadar kabullenmiş bunu çekmek benim kaderim diyenler) her seferinde “bir hiç olduğu” dikte edilir. Güç her zaman yönetenindir imajını vermek onlar için çok basittir. Kişiye adeta nefes aldırmazlar. Kişilerin gözü açılmasın diye bu kişileri birlik ve beraberlik içinde olacakları hiçbir imkânı vermezler. En basit işletmelerde dahi kadrolaşma buna göre ayarlanmaktadır

Öğrenilmiş çaresizlik aşılabilir mi?

Elbette kolay olmayacaktır ama beyin o kadar güçlüdür ki sadece doğru programlama ile süreci kolaylaştırmak mümkündür. Bu programlama ise sanıldığı kadar zor değildir. Günümüzde yeni bir meslek olan yaşam koçluğu sayesinde ve NLP atölye çalışmaları ile çok uzun olmayan süreçler sonunda çaresizlik sendromu da dediğimiz bu durumdan kurtulabilmek mümkün.

NLP nedir? Kimler uygulama yapabilir?

NLP dediğimiz (Nöro Lengüistik Programlama ) çalışmalarla beyni yeniden programlamak mümkün.

Beynimizde geçmişten getirdiğimiz yanlış programlama ve öğretileri önce bulup çıkarıyorlar. Sonra çok özel silme ile bunları yok ediyor ve doğru programlamayı yapıp hayatımıza uyarlamamız için gerekli egzersizleri yaptırıyorlar.

Sonuç inanılmayacak kadar mükemmel oluyor. Yalnız bu işi yapabilen insanların eğitimli olmasına dikkat etmelisiniz. Bu tekniği günümüzde yaşam ve öğrenci koçları uyguladığı gibi uzun zamandır psikologlar da bu tekniği tedavilerinin bir parçası haline getirmiştir.

Hatta NLP tekniği ile kullandığı nörolojik ilaçlardan kurtulan pek çok insan var. Sağlıklı bir hayata adım atmanın keyfini yaşıyorlar.

Sınav korkusu yaşayan öğrenciler de bu teknik sayesinde korkularından kurtulup normal düzenine kavuşuyor.

Panik atak rahatsızlığı olan insanların da bu teknik sayesinde toplum içine karışmaları sağlanmaktadır.

Şu anda aklınıza gelmeyen ama ileride karşınıza çıkabilecek bir sorunu aşmak için NLP tekniğini denemek sizi pek çok zahmetten kurtarabilir. Siz yeter ki kendinize inanın.

5 Soruda Tükenmişlik Sendromu adlı yazımızı okumak için tıkla