Muhasebe hileleri; işletmelerin belirli bir amaç için, işletmenin yapmış olduğu işlemleri ve kayıtları bilerek ve isteyerek değiştirmesine veya bozmasına denir. Muhasebede yapılan hileler muhasebe hataları gibi değil, bilinçli olarak yapılırlar. Yapılan satışların ve edinilen karın gizlenmesi ile vergiden kaçmak ve şirket bütçesini daha alt sınırda göstermek hedeflenir.
Muhasebede hile yapmanın birçok nedeni vardır. Bunlardan bazıları şunlardır;
- Şirketin zimmetlerin saklanması
- Şirket ortaklarının birbirlerini yanıltmak istemeleri
- Dağıtılacak temettü miktarını azaltma
- Yapılan ve yapılacak olan yolsuzlukları gizlemek
- Hakkı olmadı halde dağıtılan teşviklerden hak talep etme arzusu
- Devlete verilecek olan vergiden kaçınma veya vergi kaçırma düşüncesi
Muhasebe hataları defterler yapılan hatalarda gerçekleşirken, Muhasebe Hileleri genellikle alınan ve verilen belgeler üzerinde yapılır ve isteyerek yapılır. Bu hileler belgelerde ve bilinçli olarak yapılması nedeniyle muhasebe sistemlerinde kendiliğinden ortaya çıkmazlar. Ortaya çıkarılması güçtür. Ancak bu tür hileler denetçiler tarafından yapılacak incelemeler sonucunda ortaya çıkarılabilir. Denetçilerin bu konuda başarılı olabilmeleri aldıkları eğitime ve iş tecrübelerine bağlıdır. Bu nedenle denetimi yapacak kişi ve kuruluşlar çok dikkatli ve araştırmacı olmalılardır.
Muhasebe Hileleri Türleri
Bilançonun doğruluğunu ve gerçekliğine aykırı olan bu Muhasebe Hileleri 6 başlık altında toplanabilir.
1- Kasti Yapılan Hatalar
Genellikle muhasebede yapılan hatalar dikkatsizliğe ve bilgi eksikliğine bağlı olarak gerçekleşir. Ancak yapılan hata bilerek ve belirli bir amaca yönelik şekilde yapılırsa buna kasti hata denir. Buda muhasebe hilesi olarak ortaya çıkar. Bir hatanın kasti olduğunu anlamak çok zordur.
2- Kayıt Dışı Bırakılan İşlemler
İşletmelerin yapmış olduğu bütün işlemlerin kayıtları belgelere dayandırılarak tutulması gerekir. Bazı işlemlerin belge kullanmadan gerçekleştirilmesi ve defterlere kaydedilmemesine kayıt dışı işlemler denir. Bu işlemeler genellikle aldığın malın veya hizmetin faturasını almamak, alınan faturaları saklamak veya sattığın malın ve hizmetin faturasını düzenlememek gibi işlemlerle gerçekleştirilir. Kayıt dışı yapılan tüm işlemlerle elde edilen parayı ortadan kaldırmak için ya bu gelir özel hesaplara aktarılır ya da bilançonun pasif kısmında saklanır.
3- Yapılan işlemlerin Kesim Tarihinden Önce veya Sonra Yapılan Kayıt
İşletmelerin yapmış oldukları işlemleri kayıtları Sermaye Piyasası Kurulu ve Vergi Usul Kanunu’ na göre zamanın kayıt edilmesi gerekir. Bu kanunlara göre zamanında kayıt yapılmayan işlemler Muhasebe Hileleri olarak adlandırılır.
4- Uydurma Hesaplar ile Muhasebe Hileleri
Var olmayan bir kişi adına bir hesap açılarak o kişi ile alım- satım yapmış gibi göstermektir. Bu hesaplar kayıt dışı yapılan her işlemi tabir-i caizse kılıfına uydurmak için açılır. Bankalarda açılan bu uydurma hesaplar Muhasebe Hileleri olarak adlandırılır.
Bu işlemler bir kişi yüksek bir fiyata satılan mal ve hizmetin, hayali bir kişi daha az bir fiyata satıldığını göstererek işlemlerin gerçekleştirilmesiyle olur. Bu sayede iki fiyat arasında kalan farklar gizlenmiş olurlar. Başka bir yöntem ise gerçekte imalata verilen ve imalat sonucunda elde edilen mamulleri faturasız şekilde satarlar ama bu kişi sattıkları bu mamulleri ham madde olarak satılmış gösterebilirler ve bu sayede daha az vergi öderler. Ya da bu işlemlerin tam tersi olacak şekilde ucuza aldıkları bir mal ve hizmeti pahalı bir şekilde almış gibi göstererek aradaki farkı gizleyebilirler.
5- Belgelerde Yapılan Sahtekarlıklar
Gerçekte gerçekleşmemiş olan bir işlemin gerçekleşmiş gibi göstermek amacıyla düzenlenen belgelere sahte belgeler ismi verilir. Belge sahtekarlıkları iki türde yapılır. Birincisi naylon fatura adı verilen, hem belgenin hem de belge yapıldığı iddia edilen işlemin sahte olmasıdır. İkincisi kesilen faturanın gerçek olduğu fakat içindeki bilgelerin eksik veya yanlış olması durumudur.
6- Bilançonun Maskelenmesi
Belirli bir amaç için bilançonun olduğundan farklı bir şekilde düzenlenerek kaydedilmesi işlemidir. Bilançonun maskelenmesinin amacı şirketin ekonomik ve mali yapısı, karlılık ve likiditesi hakkında yanlış bilgiler vererek, yani daha iyi bir durumda ya da daha kötü bir durumda göstererek yatırımcılara karşı farklı imajlar yaratmaktır.
Bu işlemeler genellikle dönem sonlarında ve değerleme sırasında yapılırlar. Bu sayede şirketler ve işletmeler bilançoların istedikleri gibi gözükmesini sağlarlar. Değerlemeler yapılırken işletmenin sahip olduğu stokları, menkul kıymetleri, aktif hesapları olduğundan farklı olarak yüksek gösterilirse veya amortisman ile karşılıklar azaltılırsa bilanço olumlu anlamda etkilenerek şirketi daha iyi bir şekilde gösterir. Bu şekilde bilanço iyi maskelenmiş olur. Ancak tam tersi bir işlem yapılırsa bilanço kötü maskelenmiş olur.
Muhasebe Hileleri aslında tam manası ile bu yöntemlerle gerçekleşir. Şirketler bu yöntemlere başvurarak hem kanunlara uymamış hem de suç işlemiş olurlar. Bu tür şirketlere yatırım yapmak hem sizi hem de size güvenenleri zor duruma sokar. Bu nedenle yatırım yapacağınız şirket ve işletmelerin mali tablolarını iyice analiz edip, ancak sadece bir tabloyu inceleyerek değil bütün tablolarını inceleyerek yatırım yapmanızı tavsiye ederiz. Bu sayede kazançlı yatırımlar yapmış olursunuz.
