Gaslighting, bir psikolojik şiddet ve manipülasyon yöntemi olarak adını duyurmaya başladı. Ülkemizde ismi çokça bilinmese de bir çok kişinin farkında olmadan Gaslighting yöntemi ile manipüle edildiği olmuştur. Gaslighting  nedir sorusunun cevabı ise; Bireyin kendi algısını ve akıl sağlığını sorgulayıp irdelemeye iten, bir çeşit kötü şekilde yönlendirme denilebilir. Çoğu zaman fark edilmesi güçtür.

1938 tarihli Gas Light tiyatro oyunu, bu terimin çıkış noktasıdır. Daha sonra “Angel Street” adıyla filmi de çekilen bu oyun, senaryosuyla bu terime adını vermiştir. Filmde Bella ve Jack adlı bir çift var. Jack evdeki gaz lambasını her gece, bir önceki geceye göre daha fazla kısıyor. Bu durumdan haberi olmayan Bella, “Gaz lambası giderek daha mı az ışık veriyor?” Diye sordukça Jack’ten sert tepkiler alıyor. Bu yaptığıyla Bella’nın kendine olan güvenini sarsmaya çalışan Jack, olaya karışan dedektif sayesinde planında başarısız oluyor.

Gaslighting, karşıdaki insana oynanan küçük oyunlarla, zamanla kendisinden şüphe etmesini sağlamak üzerine kurulu bir psikolojik işkence yöntemidir. Bu manipülasyonun en korkunç kısmı, kurban tarafından fark edilmesi neredeyse imkansızdır. Bunun nedeni, sevilen ve güvenilen insanların sözlerine inanma eğiliminin, insanın doğasında olmasıdır.

Bu yöntem genellikle narsist ve sosyopatlar tarafından uygulanmaktadır. Bu eylemin yapanın amacı, kurbanı kendisine bağımlı hale getirmektir. Gözlemleri sürekli yalanlanan kurban, zamanla kendi zihnine düşman bir hale gelir. Karar alma yetisini kaybedip, hayatının tüm kontrolünü karşı tarafa bırakmaya başlar.

Gaslighting Nasıl Uygulanır?

Bu manipülasyon eylemi  3 şekilde gerçekleştirilebilmektedir.. Birincisi, sözlü şekilde ifade edilen bilgileri, her seferinde farklı şekillerde anlatmak. İkinci fiziksel yöntem; evde bulunan eşyaların yerlerini değiştirip, bir süre sonra ait olduğu yere koymak. Üçüncü yöntem ise, yaşanan bir olayın detaylarınlarından bilinçli bir şekilde bahsetmemek ve daha sonra bahsetmiş gibi konuşup kurbana, hafıza kayıplarına dair vurgular yapmak.

Üç ana yönteminde altında karşıdaki kişinin zihnini bulandırmak yatmaktadır. Bu şekilde manipüle edilen kurban, zamanla kendi aklına olan güvenini kaybetmektedir. Bu üç temel yöntem hariç daha birçok uygulanış şekli bulunuyor. Örneğin; karşıdaki insanla sert bir ses tonuyla konuşup daha sonra bunu inkar etmek ve her şeyi yanlış anladığını söylemek gibi. Bu manipülasyon yönteminde sınırlar oldukça geniş bir alana yayılmış durumda. Başka bir örnek: karşıdaki kişiye aldatıyormuş hissi vermek denilebilir. Sürekli aynı kişiden abartılı bir şekilde bahsedip, kurban doğal olarak şüphelendikten sonra güvensizlikle suçlamak sayılabilir. En fazla yaşanan örneklerden biri ise, kişi ile sürekli dalga geçip daha sonra fazla alıngan olmakla suçlamak. Uzun zaman buna maruz kalan kişi “sadece espri yapıyor” diye düşünerek, aşağılanmayı  zamanla kabullenmeye başlamaktadır.

Mitomani Yani Yalan Söyleme Hastalığı Nedir?

Bu kadar belirgin şeyler yaşasam fark ederdim demeyin. İçinde bulununca fark edilmesi imkansız denilebilecek kadar zor bir manipülasyon yöntemidir. Bu yöntem hakkında bilinçli olan kişilerin, oyuna getirilmesi daha zor oluyor ancak yine de imkansız değildir. Genelde dışarıdan bir gözün fark etmesiyle kurbanın da gözü açılabiliyor.  Peki nasıl anlayacağız bu psikolojik şiddet ile karşı karşıya olduğumuzu? Karşınızdaki insan şu davranışları sergiliyorsa manipüle ediliyor olabilirsiniz:

• Bir şey söyledikten sonra söyledikleri ile yüzleştirince bunları inkar etmesi “Ben öyle bir şey demedim” demesi,
• Bir davranıştan kırıldığınızı veya rahatsız olduğunuzu defalarca söylemenize rağmen yine de yapıp “Çok alıngansın” gibi söylemlerde bulunması,
• Detaylarından emin olduğunuz hatıralar karşısında “ Sen yanlış hatırlıyorsun” demesi,
• Sizi üzüp, kırıp, ağlatıp daha sonra histerik veya deli olmanızla suçlaması,
• Suçlu olduğu konuları söylediğinizde “Sanki senin hiç suçun yok, hep beni suçluyorsun” gibi cümleler kurması,
• Size hakaret edip, kötü sözler söylediğinde bile “Hep beni sinirlendirip bu hale getiriyorsun” gibi sözler söyleyerek sizi suçlaması.

Eğer ki bu maddelerden birkaçını yaşıyorsanız gaslighting mağduru olabilirsiniz. Önce durumdan emin olmaya çalışmalısınız. Karşınızdaki kişiyi iyice gözlemleyip, bir psikologdan yardım alabilirsiniz.